Er du uroleg for eit barn eller treng du nokon å snakke med?

Statlege føringar er overordna styringsdokument frå staten som legg føringar for tenester og det førebyggjande arbeidet med barn, unge og familiar i Luster kommune. Desse styringsdokumenta er lover, forskrifter, rundskriv og rettleiarar som tydeleggjer kommunen sitt ansvar for arbeidet. Staten peikar og på område det blir satsa på og kjem med råd og rettleiing til korleis kommunen kan løysa utfordringar som me står ovanfor.

Lover

• Barnehagelova 
• Lov om grunnskule og den vidaregåande opplæringa
• Opplæringslova, kap. 9A «Elevane sitt skulemiljø»
• Lov om barn og foreldre (barnelova)
• Folkehelselova 
• Helse- og omsorgstenestelova 
• Helsepersonellova 
• Helse- og omsorgstenestelova, §10-3 om meldeplikt 
• Pasient- og brukarrettigheitslova 
• Barnevernslova 
• Sosialtenestelova 
• Krisesenterlova 
• Forvaltingslova

Forskrifter

Ein forskrift er ein rettsleg bindande regulering som må ha heimel i lov. Forskrifter blir gitt som regel av Kongen i statsråd, eit departement eller eit kommunestyre eller fylkesting, alt etter kva den aktuelle lovheimelen bestemmer. Den kan i likheit med lover ikkje gjevast tilbakeverkande kraft og må ikkje vere i strid med andre lover. Den må i tillegg kunngjerast for å ha rettsleg verknad (jusleksikon.no).

• Forskrift om kommunen sitt helsefremjande og førebyggjande arbeid i helsestasjon og skulehelsetenesta
• Forskrift om kommunen si plikt til å sørgje for omgåande hjelp døgntilbod
• Forskrift om miljøretta helsevern i barnehagar og skular

Rundskriv

Rundskriv er orienteringar frå departementet til berørte partar om tolkingar av lover og forskrifter.

• Rundskriv q-16/2013: Førebyggjande innsats for barn og unge (PDF, 331 kB)
• Rundskriv is-5/2010 - Barn som pårørande
• Rundskriv is-11/2015 Samarbeid mellom barnevernstenesta og psykiske helsetenester til barnet sitt beste 
• Stortingsmelding 18, 2010-11: «Læring og fellesskap»  
• Stortingsmelding 47, 2008-2009: «Samhandlingsreformen»
• Stortingsmelding 24, 2015-2016 «Familiemeldingen» 
• Stortingsmelding 30, 2011-2012 "Se meg!" (PDF, 3 MB)

Rettleiarar og retningslinjer

Rettleiarar omtalar og beskriv eit fagområde på eit generelt og overordna nivå. Ein rettleiar kan innehalde ein eller fleire retningslinjer for handtering av spesifikk problematikk innan eit fagområde.

Frå helsedirektoratet:

• «Frå bekymring til handling» Ein rettleiar om tidleg intervensjon på rusområdet 
• Pårøranderettleiar 
• Rettleiar om rehabilitering, habilitering, individuell plan og koordinator 
• Nasjonal fagleg retningslinje for svangerskapsomsorgen
• Tidleg samtale om alkohol og levevanar, ein rettleiar for helsepersonell
• Rettleiar om helsetilbodet til asylsøkera, flyktningar og familiegjenforente
• Nasjonal fagleg retningslinje for det helsefremmande og førebyggande arbeidet i helsestasjon, skulehelseteneste og helsestasjon for ungdom

Frå regjeringa

• «Barndommen kommer ikke i reprise» Strategi for å bekjempe vald og seksuelle overgrep mot barn og ungdom (PDF, 4 MB)
•  «Til barnets beste- samarbeid mellom barnehagen og barnevernstenesta» (PDF, 1008 kB)
• «Et liv uten vold» handlingsplan mot vold i nære relasjoner 
• Opptrappingsplan mot vold og overgrep (2017-2021)
• «Du ser det ikke før du tror det, rapport fra nasjonal konferanse om tidlig innsats mot barn i alderen 0-6 år, Departementene» 

Frå Bufdir:

• Rettleiar for samarbeid mellom skule og barnevern 

Frå NAV

• Retningslinjer for samarbeid mellom barnevernstenesta og NAV

Barnekonvensjonen

Barnekonvensjonen er ein internasjonal avtale som beskyttar barna sine rettigheiter. FN`s barnekonvensjon blei vedteke av FN`s generalforsamling 20.november 1989. Barnekonvensjonen er den av FN konvensjonane som har breiast tilslutning og er difor eit sentralt felles utgangspunkt for arbeid med og for barn i verda. Det er ein avtale mellom nesten alle land i verda og der står det korleis alle barn i verda skal ha det. Noreg har underskreve barnekonvensjonen og gjort den til norsk lov.

• http://barneombudet.no/dine-rettigheter/barnekonvensjonen/

Menneskerettigheitar

Menneskerettigheitar er grunnleggjande rettigheiter alle har, uavhengig av kjønn, alder, religion eller nasjonalitet. 

• https://www.fn.no/Tema/Menneskerettigheter

Kommunen har forankra arbeidet med tidleg identifikasjon og oppfølging av utsette barn, unge og familiar i eigne planar. Kommuneplanen er kommunen sitt overordna styringsdokument som handlar om dei store spørsmåla for lokalsamfunnet. Til dømes korleis ein skal leggje til rette for at alle innbyggarane i Luster kan få eit best mogleg liv. I kommuneplanen ser ein heilheten, løftar blikket og tenkjer langsiktig. Økonomiplanen seier noko om kva økonomiske rammar og prioriteringar kommunen skal ha innan ein gitt periode.

Aktuelle planar

  Folkehelseoversikt, §5-dokumentet (PDF, 3 MB)

• Ei rekkje forhold i samfunnet påverkar folkehelsa. Det å ha god oversikt bidreg til eit meir treffsikkert folkehelsearbeid og sørgjer for at kommunen kan retta innsatsen mot dei faktiske utfordringane innan folkehelse og dermed få nytta ressursane betre.
• Føremålet med folkehelseoversikta er å retta merksemda mot bakanforliggande årsaker til helse slik at folkehelsearbeidet kan rettast mot årsakene til god eller dårleg helse heller enn mot å handtere symptoma.
• Det er ikkje ein folkehelseplan, og dermed inneheld den ikkje tiltak og løysingar. Dokumentet skal framheve folkehelseutfordringar og ressursar slik at kommunen kan planleggja og setja i verk målretta og effektive tiltak gjennom vanlege kanalar.
• Oversikta nyttast som grunnlagsdokument for arbeid med kommunale planar og budsjett.
• Kvart 4.år blir oversikta tilgjengeleg i samband med utarbeiding av kommunal planstrategi. 

Kommunen har m.a. desse målsetjingane for folkehelsearbeidet

• Arbeide aktivt for gode oppvekstvilkår med like moglegheiter, med særskild satsing på:
  • Tidleg innsats frå helsestasjon med til dømes rettleiing i god foreldrekompetanse.
  • Vidareutvikling av arbeidet med psykososialt miljø i barnehage, skule og SFO.
  • Godt samarbeid om overgangen til- gjennomføring av vidaregåande skule. 
• God kunnskap om førebyggjande og helsefremjande arbeid skal gjennomsyre alt planarbeid og aktuelle planar skal så langt som mogleg følgjast opp med konkrete tiltak.

Kommuneplan 2017-2028

Kommunen har m.a. desse målsetjingane når det gjeld barn, unge og familiar:

• Alle barn og unge skal ha gode og likeverdige oppvekstvilkår som stimulerer til aktiv samfunnsdeltaking og legg til rette for god psykisk og fysisk helse
• Barn og unge får raskt, rett og heilskapleg hjelp
  • Etablera tverrfaglege rutinar med fokus på tidleg innsats, sosial utjamning (fattigdomssatsing), identifisering av utsette barn og førebygging av utanforskap.
  • Implementera systematisk foreldrerettleiing
  • Etablera førebyggande tiltak for å styrke psykisk helse, robustheit og trivsel.
• Gode, samordna og førebyggjande tenester og for barn og unge
  • Etablere tverrfagleg samarbeid for å sikre auka kapasitet og betre kvalitet i dei kommunale tenestene
• Eit godt og inkluderande barnehage og grunnskuletilbod med høg fagleg kvalitet
  • Etablera gode faglege og sosiale overgangar mellom barnehage/barneskule/ungdomsskule/vidaregåande
  • Medverka til at barn og unge i Luster får gode felles møteplassar
• Revidera strategi for integrering av arbeidsinnvandrarar og flyktningar

Overordna leseplan for barnehagane og skulane i Luster (PDF, 648 kB)

Inkluderande barnehage- og skulemiljø 2018-2020 (IBOS)

Regional plan for arbeidet for god psykisk helse hjå barn og unge (PDF, 9 MB)

Handlingsplan mot vald i nære relasjonar 

Handlingsplan mot barnefattigdom 2020- 2024

Rusmiddelpolitisk handlingsplan 2020 - 2024

Eining for folkehelse består av folkehelsekoordinator, vaksenkontakt Luster danseverkstad, ungdomslos, to prosjektleiarar og ein prosjektmedarbeidar. Folkehelsearbeidet er tverrsektorielt og er eit politisk anleggjande; ein samla innsats for å fremje betre folkehelse og god livskvalitet hjå innbyggarane. Eininga har ansvar for utviklingsarbeid som fremjar innbyggarane sin helse og trivsel, førebygger psykisk og somatisk sjukdom, skade eller liding, eller som beskyttar mot helsetrugslar, og arbeid for ein jamnare fordeling av faktorar som direkte eller indirekte påverkar helsa.

Godt folkehelsearbeid kan bli gjennomført når ein tek eit felles ansvar. Kommunen, innbyggarane, frivillige aktørar og næringslivet må arbeide saman.

Les meir om arbeidet med folkehelse her

Førebyggande verksemd og samarbeid er nedfelt i ein rekke lover og regelverk. Mange barn og unge har behov for tiltak og tenester frå fleire instansar. For at kommunen skal bli betre rusta til å møte utfordringar og barrierar som kan vere til hinder for at barn og unge får den hjelpa dei har behov for er det avgjerande med eit godt tverrfagleg og tverrsektorielt samarbeid. For å leie arbeidet på kommunenivå har leiarar frå dei ulike tenesteområda i kommunen regelmessige samarbeidsmøte. Her blir føringar for det førebyggande arbeidet lagt.

Kommunedirektørmøte (KD møte)

• Her møtes Kommunedirektør, Kommunalsjef helse og omsorg/ass. kommunedirektør, Kommunalsjef oppvekst, Landbrukssjef, Leiar eigedom, Næringssjef, Kvalitetsleiar, Leiar plan, Leiar servicetorg og Økonomisjef.
   

Leiarsamling

• Her møtes KD og tenesteleiarane for dei ulike tenesteområda.
• 4 - 5 møte per år.
   

SLT Politiråd Luster og Sogndal

• Her møtes ordførar og ein frå administrativ leiing frå kvar kommune.
• Frå politiet møter regionlensmann og fagleiar i det førebyggande arbeidet.
• SLT Koordinator (sakliste, referat m.m.)
• 4 møter pr. år.
   

Folkehelseråd

• Møte v/b.
• Faste medlemmar: Ordførar (leiar), Kommunedirektør, Kommunalsjef helse og omsorg/ass.kommunedirektør,
  Kommunalsjef oppvekst, Politikontakt, Folkehelsekoordinator,  Leiar Eigedom, Leiar NAV Luster, Kommuneoverlege/helsesjef.
• (v/b plan, barnevern m.m.)
   

​Koordinerande eining (KE)

• Faste medlemmar: Kommunalsjef helse og omsorg/ass.kommunedirektør (leiar), Kommunalsjef oppvekst, Leiar omsorgstenesta, Leiar Grandmo busenter, Helsesjef, Leiande fysioterapeut, Konsulent for menneske med nedsett funksjonsevne.
• Andre leiarar og/eller fagpersonar kan delta i KE etter behov.
• Konsulent for menneske med nedsett funksjonsevne (Innkalling, sakliste, referat, oppfølging av saker m.m). 
• 6 møter per år.
• Prosedyre for KE ligg i Netpower
• Informasjon om Individuell plan ligg i Netpower
   

Møte for barnehage- og skuleregion Sogn

• Medlemmar: Barnehage- og skulefagleg ansvarlege i region Sogn
• 5-6 møter per år

UngData er lokale ungdomsundersøkingar som gjev eit innblikk i korleis det er å vera ungdom i dag.  Sidan 2010 har over 665 000 ungdomar frå nesten samtlege norske kommunar og frå Svalbard delteke i UngDataundersøkingane. UngData gjev dermed eit godt innblikk i korleis det er å vera ung i Norge i dag. Velferdsforskningsinstituttet NOVA ved OsloMet – storbyuniversitetet (tidl. Høgskulen i Oslo og Akershus, HiOA) har ansvar for gjennomføringa av undersøkingane i samarbeid med regionale kompetansesentre innan rusfeltet (KoRus Vest Bergen, KoRus Vest Stavanger, KoRus Midt-Norge, KoRus Øst, KoRus Sør, KoRus Nord, KoRus Oslo).

For kommunane er UngData eit kartleggingsverktøy som er godt egna for bruk i det førebyggande arbeidet med ungdom og for å få ein oversikt på folkehelseområdet. Hensikta med undersøkinga er å få meir kunnskap om korleis det er å vere ungdom i Luster og få informasjon som kan verte brukt til å betre oppvekstmiljøet i kommunen.

Fylkeskommunen har laga ei eiga oppstilling av UngData til oss der det går an å samanlikna kommunane i fylket utifrå dei ulike delområda i undersøkinga (2017).

• Generelt er det slik at ungdommen i Luster har det bra og er tilfredse. Ungdomane i Luster er særs nøgde med både lokalmiljøet og skulen. Her er resultata godt over landssnittet.
• Mange elevar – særleg jenter – både på ungdomssteget og spesielt vidaregåande, svarar at dei kjenner seg utslitte på grunn av skulearbeidet og bekymrar seg for mykje om ting. Ein del elevar på vidaregåande – særleg jenter – nemner også at dei har opplevd at nokon via nettet eller mobil har skrive sårande ting om eller til dei.
• Frå 2021 har og mellomtrinnet vore med i Ungdata undersøkinga, sjå under Kommunerapport mellomtrinnet 2021. 

Oversikt over resultat frå 2017 og 2021 

• Kommunerapport ungdomsskule 2017 (PDF, 951 kB)
• Kommunerapport mellomtrinnet 2021 (PDF, 4 MB)
• Kommunerapport ungdomsskule 2021 (PDF, 8 MB)
• Presentasjon av kompetansesenteret KoRus Vest 

Punkt frå undersøkinga i 2021 ein kan ha med seg og vere obs på - drøfte vidare på skulane, foreldremøte m.m. er: 

• Ungdommen søv mindre (Ungdomsskule: Søv 6 timar el mindre 18% gutar og 22% jenter) (5 – 7 klasse, eg har problem med å sove; jenter 29%)
• Kvifor er det ein del som gruar seg til å gå på skulen? Gjeld også 5- 7 klasse.
• Det er ein del ungdom som ikkje opplever at dei har nære venner (På ungdomsskule 19% jenter og 13% gutar).
• Me ser ein utvikling i høve psykiske helseplager siste 10 åra nasjonalt (bekymring, føler seg einsom, føler seg anspent mm). Særskilt jenter scorar høgt på psykiske helseplager – høyrer dette med til ungdomstida no? Me ser også dette i 5 – 7 klasse. Kva legg ungdommen i desse punkta?  
• Sosial ulikskap: Barn som opplever at føresette har dårleg råd trivst også dårligare på skulen. Ein ser og samanheng med at desse ungdommane drikk meir, er meir trist og deprimert. Kva tiltak har me?
• Alkohol: Ungdommen i distrikta drikk meir enn byane. Når skal vi vere bekymra? Tala viser samanheng mellom alkoholbruk og reglar i heimen.
• Fritidsaktivitetar: Ser nedgang i deltaking – truleg pga. pandemi. Viktig å få ungdommen inn att i desse aktivitetane. På denne arena får ein sosiale ferdigheitar, venner, opplever meistring, glede og bygger nettverk.
• Dataspel:  Det er mykje bra med dataspel – ungdommen er med venner, får sosial ferdigheitar etc. Dette er ofte ein kjelde til ugreie i heimen. Men er føresette like flinke til å sette seg inn i spela, ser på og snakke med ungdommen? Slik som ein ofte gjer når dei er på fotballtrening? På youtube kan ein søke foreldreregulering og sjå video korleis regulere dataspel i heimen. Gutar scorar høgt på dataspel og jenter scorar høgt på sosiale media.
• Hatefulle ytringar: Aktuelt tema å drøfte – gjeld spørsmål om du har opplevd å få kommentarar retta mot dine politiske meiningar, ditt kjønn, din seksuelle orientering religion, hudfarge  og etnisk bakgrunn.
• Vold: Aktuelt tema å drøfte - gjeld spørsmål; har ein ungdom slått deg, sparka deg, rista deg hardt, lugga deg eller liknande (ungdomsskulane i Luster: jenter 23%, gutar 28%) Leikeslossing?

Ungdata resultat 2021

Internkontroll skal sørgje for at prosedyrar som er vedteke vert følgte og at pålagde oppgåver vert gjennomførte.

Kvalitetssystemet

NetPower kvalitet er Luster kommune sitt kvalitetssystem. Det er eit web-basert verktøy som består av ein modul for dokument, ein modul for avvik (hendingar), og handsaming av desse, og ein modul for risikovurdering.

I Luster kommune er internkontrollen integrert med, og bygd inn i, kvalitetssystemet sine prosedyrar/rutinar og dokumentasjon. Internkontroll i kommunen er skildra i prosedyrar/rutinar og dokument som vedkjem alle. Sidan dette er særdeles viktige tema på ein arbeidsplass, har einingar og tenesteområde i tillegg eigne tilpassa prosedyrar/rutinar på sine respektive einingar/område.

Luster kommune har gjennom kvalitetssystemet eit felles system for melding om avvik, observasjonar (uønska hendingar som nesten ulykker, skader mm) og forbetringsframlegg. Ved å registrere og behandle alle avvikshendingar og forslag i same system, får vi tatt ut gode rapporter og statistikkar. Dokumentasjon av avvik og tiltaka som blir sett i verk som følgje av avvik, er ei viktig kjelde til forbetring av kommunen sine prosedyrar/rutinar. Forbetringsprosessen skal skje kontinuerlig både i einingane og sentralt i kommunen, og den skal involvere alle tilsette.

Haldepunkt for vurdering av når eit avvik bør/skal meldes, vil vere følgjande:

• ved gjentekne feil
• sikkerheitsforhold i einkvar samanheng
• spesiell risiko i arbeid med barn, unge og eldre
• helse- og ulykkesfare i arbeidssituasjonar
• uønska hendingar (nestenulykker og ulykker) i høve til Luster kommune sitt HMT - system
• risiko for betydelige økonomiske og materielle konsekvensar
• brot på lover- og forskrifter